SESTERTIUM

I.

SESTERTIUM

locus extra Romam, ubi cruces, patibula defixa, aliaque ad supplicia plebis. Huc abiciebantur eorum capita, qui Caesarum iussu suppliciô afficiebantur. Plut. in Galba. Quartô ab urbe milliariô videtur, ex D. Cypriani vita. Sed sic Lipsio ad Taciti l. 15. c. 60. dictus est, quia semitertiô ab urbe milliari fuisse creditur extra portam Esquilinam. Melius ad Sestertium, Gronovio. Ita enim Commentator Horatii Cruquianus: Hinc Aesquilina porta Romae dicitur ad Sestertium: ubi certus erat locus sepulchororum etc. Nempe milliare, vel lapidem. Cicer. Bruto, Cum plebs prope ripam Anienis ad tertium milliare consedisset. Corn. Nepos. Attico, c. ult. Sepultus est iuxta viam Appiam ad quintum lapidem. Et pari ellipsi, Itinerarium Antonini Aug. Ad tricesimum M. P. XXX. ad centesimum M. P. X. passimque: ubi et multas appellationes locorum, cum eadem praepositione notabis: Ad septem sratres, ad Mercurii, ad Draconem, ad Turres, ad Columnam. Similiter

Tacit. Histor. l. 2. c. 24. Ad duodecimum a Cremona ferocissimos au xiliarium componit. Plutarchus ergo, qui praepositionem in Galba omisit, Graecos imitatus dicitur Ioh. Friderico Gronovio, de Pecunia veteri l. 1. c. 3.

II.

SESTERTIUM

omne id, quô continentur duo integra et unius dimidium. Unde Sestertius nummus, quod ad binas aeris libras vel duos asses complecteretur et unius dimidium; quod et nota eius HS. ostendit, quae nihil aliud, quam dupondius et semis fuit, uti docet Flavius Sosipater l. 1. Er Sestertium, in neutro, subintellige argentum, pro pecunia signata, semissem tertium pendente, seu duas libras et selibram ponderis explente. Id enim coeptum in Foro vocari Sestertium, unde et sine adiectione substantivi, quum iam nemo ignoraret, quid sub hoc indefinito intelligeretur. Quoniam autem argenti libra 400. duae et selibra 1000. aestimabantur nummis sestertiis, palam est, hôc vocabulô Romanos prius uti potuisse, quam ad hanc summam nominandam perventum esset. Nec tamen statim pro hac ipsa summa singulare placuit, sed, in duplicata hac summa, inceperunt dicere, Bina Sestertia, pro duobus milibus nummum: ubi pondera commode, cum argenta non possent, intelligebant (nam argentum et pondus argenti idem.) Sic tria Sestertia, sic decem, sic centum, usque ad nongenta nonaginta novem. Quod sequebatur, mille Sestertia, reprobatum; non quia perspicue dici non posset, sed quia, si reciperetur, videbatur eôdem vocis sensu et duo milia Sestertium, tria milia Sestertium etc. analogia sancire. Intercessit fuga sermonis ambigui, qui cum vitari non posset in his, si pro tot milibus ponderum bilibrium et semissium, in nummorum ampliore summa, valerent, quae eadem prorsus figurâ, iisdem literis, eôdem sonô, pro tot milibus singulorum κερμάτων sive nummorum iam recepta erant, adeo ut solô numerô duo milia, tria milia, non alia significarent; hoc ambiguum inquam sermonis ne incurrerent, et haec et radicem eorum, mille Sestertia, exstirpârunt, et dilatum adhuc ad partes vocarunt Scstertium. Hoc singulare, in gradibus illis, quae explicandae erant, summis, figi et augeri non poterat, nisi per adverbium, neque enim in nominibus invenitur vox numerum significans tam magnum, nisi in forma declinandi plurali. Adverbium igitur illud erat unicum Millies: nam Millies Sestertium suâ naturâ et sine figra est idem, quod Mille Sestertia, nempe 2500. librae, seu 1000000. Sestertium. Sed hoc Millies, plenius et figuratum, vindicavit expeditior ratio computandi ad longe altiorem gradum, nempe millies centena milia nummum Sestertium, subiecitque belle atque eleganter factum iri, si in praesentia eô propriô et simplici abstinerent, idque resolverent ac circumscriberent, per decies centies; si deinde, ex hoc decies centies, alterum, quod toties repetendum erat, (nimit. centies) omitterent, inque omnibus adverbiis, quibus Sestertium multiplicaretur, ad ingentes illas nummorum summas demonstrandas, intelligerent. Idque sedit ac placuit: atque inde omnes hi numerandae pecuniae gradus, qui sunt a decies usque ad millies, ut nunc accipiuntur, illis processere: quibus omnibus caruissent, nisi decies illud Sesiertium fuisset inventum. Pro quo denique Decies solum remansit. Brevitas itaque commoditasque ratiocinandi effecit, ut pro numero argenteorum nummorum ponerent vocabulum pondus argenti, quod aequabatur tot nummis, significans, duo Sestertia. pro 2000. nummum et deinceps: cogitarent dein pro 1000000. nummum mille Sestertia; rursum pro hoc millies Sestertium: denuo pro millies Sestertium in hoc gradu, decies centies Sestertium: denique ex decies centies Sestertio, pro his omnibus, pronuntiarent decies Sestertium et Decies. Sic Vicies, sumi coepit, pro vicies centena milia Sestertium: Tricies, pro tricies centena milia, et sic consequenter, usque ad millies, pro millies millena milia Sestertium: hodiernae monetae secundum computationem Pascasii Grosippi, Milliones 2. et dim. seu 25. Tonnae auri. Quater millies HS. Milliones 10. etc. E' quibus facile intelligere est, quid sibi velit, Syngrapha Sestertii centies, apud Cicer. summa Sestertii decies et ratio Sestertii quadragies, apud Liv. summa Sestertii tricies et centies et quinquagies Sestertii summa, apud Val. Maximum: Liberalitas Sestertii decies, apud Tacitum Cenare sesterlio centies, apud Plinium et Suetonium: Margarita empta sexagies Sestertio, apud Sueton. emi posse Sestertio tricies, apud Plin. vivere in Sestertio centies, apud Corn. Nepotem et Senecam divitem avarum, Sestertii millies servaum, apud eundem Senecam: Sestertium bis et vicies, apud Cicer. iterum Famil. l. 5. Ep. 20. Vide Ioh. Fridericum Gronovium de Sestertiis seu subsecivorum Pecuniae vet. Graecae et Romanae libb. 4. cum Addendis. et supra Is. Quae autem Antiqui Sestertia dixerunt, posteriores Folles nominare coeperunt, ut ex eodem discimus l. 2. c. 6. Vide proin hanc vocem suô locô.